Ortadoğu Prodüksiyonları ve Çevirileri
Türkiye, bağımsız, uluslararası gündemi takip etmek yerine yönlendiren bir haber ajansları ağına ya da medyasına sahip değil. Buna çok uygun bir coğrafyada ve kültürel zenginlikte olmasına rağmen, sahip değil. Türkiye yakın komşularıyla ilgili haberleri bile çeviri aracılığıyla, sayılı medya devlerinin sunumlarıyla alıyor. Hatta çoğu kez Türkiye’de olanlar bile dünya haber ajanslarına, onların Türkiye’deki habercileri aracılığıyla geçiyor, daha sonra Türkçeye çevriliyor.
Körfez Savaşı’ndan, 1990’lardan bu yana Türk halkı Ortadoğu’yu çeviriyle, görüntüler ve bunlara eşlik eden çevirilerle izledi. Amerika’nın canlı yayın ve çeviri yapılmasına izin vermesinin başlıca nedeni ya da sonucu, Amerikan askeri gücünün üstünlüğünü sergilemekti. İlk kez Körfez’de, dev bir sinema prodüksiyonu olarak savaş yaratıldı. Bu Amerika’nın Hiroşima’dan beri radyo ve basın yoluyla geliştirdiği bir prodüksiyon biçimiydi, Körfez’de bunun TV uyarlaması gerçekleştirildi. Ve tıpkı çevirileriyle birlikte paketlenen dvd filmler gibi, çevirileriyle birlikte yayınlandı.
O tarihten bu yana, bu savaş biçimi, yani görsel prodüksiyon ve çevirileri şeklindeki savaş biçimi, daha düşük bütçelere sahip yasadışı askeri güçler, terör örgütlerince de uygulamaya konuldu. Irak İşgali’nin başlangıcından beri, işgal kuvvetlerinin ülkeden yaptığı yayınların dışında, terör örgütleri de internet ve tv üzerinde kamyon şoförlerinin, çevirmenlerin, gazetecilerin infazlarını, katliam görüntülerini yayınlıyor. Birçok kez bu görüntülere çeviri de ekliyorlar ya da bu görüntüleri doğrudan yaygın dil, İngilizce eşliğinde yayınlıyorlar. Bu görüntüler, Amerika’nın Körfez Savaşı’yla birlikte başlattığı prodüksiyon modelinin düşük bütçeyle hazırlanan birer kopyası: korkunçluk ve çirkinlik açısından hiçbir farkları yok.
Şimdi, Lübnan’dan bu prodüksiyonun yeni bir şekli yayına girdi. Terör örgütleri çocuk ölülerini silahlı mücadelelerinin önüne çıkartıyorlar. Mahrem diye bildiğimiz son şeyi, sevilen canlının cansız bedenini bir prodüksiyona dönüştürüyorlar. Ölümü gözlüyorlar, gösteriyorlar. Ve biz Türkiye’de, bu prodüksiyonları çeviri yoluyla, Reuters, New York Times, BBC gibi uluslararası yayıncılardan izliyoruz. Sonra Reuters bu prodüksiyonları yayan kişilerden birinin (Adnan Hajj) 920 resimlik sahtekarlık yaptığını açıklıyor, New York Times yayınladığı bir başka prodüksiyon için ertesi gün özür yayınlıyor, BBC prodüksiyon resimleri yayından kaldırıyor, Associated Press haber ajansı sürekli düzeltmeler yapıyor.. fakat bunların Türkçe çevirileri yayından kaldırılamıyor ve bu çevirileri yayınlayanların, yabancı ajanslardan prodüksiyon bombardımanı yapanların kimseden özür dilemesi gerekmiyor. Sahte prodüksiyonların çevirileriyle Türkiye dünyayı, daha doğrusu çok yakınındaki ülkelerde olanı anlamaya çalışıyor.
Bu geri dönüşü olmayan bir nokta. Yanlış çeviriler, yanıltıcı haber çevirileriyle Türkiye, yani Türk halkı akıldışı kararlara sürüklenecek. Çeviriyi bir başvuru aracı olarak değil, temel kaynak olarak kullanan, sürekli çevirilerin çevirisini yapan bir kültürün bizi nereye götürdüğünü göreceğiz.
Ek: Bir Savaş Prodüksiyonu ve Türkçeye İlk Çevirisi
Uyarı: YouTube’dan aktarılan bu video, rahatsız edici görüntüler içermektedir. Filmin altında yer alan ve altyazıların çevirisi olan metin, filmin içeriğini özetlemektedir.
Almanya NDR’a ait TV dergisi “ZAPP” “Yeşil Miğfer”i, Kana’da, 30 Temmuz 2006 tarihinde sinik bir film yönetmenliği yaparken gösteriyor.
Sözde “Lübnan kızıl haçının bir üyesi” – Dünya basınına ölü çocukları sundu – Bunu 10 yıl önce, Kana daha önce bombalandığında da yapmıştı – “Yardımseveri” sinik bir film yönetmeni olarak gösteren resimleri ilk kez, “Zapp” gösteriyor – Ölü bir erkek çocuk bir ambulansa kaldırılırken o orada. – Miğfer elinde duruyor. – Bir “sivile” kısa bir konferans veriyor. – Sonra kameramana doğru geliyor. – “Film çekmeye devam et!” – Kısa bir emir: “daha iyi resimler çekilmeli.” – Ölü erkek çocuğun bedeni tekrar yere bırakılıyor, – “Yardımsever” şimdi miğferini takıyor. – Boş yere başka bir sedyeye aktarma. – “Yardımsever” rahatça görüntü alınmasını sağlıyor. – Sinik prodüksiyon başlayabilir. – “Zapp” yüzü kapatıyor, – Yine de bu resimler rahatsız edici. – Ölü bir çocuk taciz ediliyor, – Fotoğrafçılar için gösteriye çıkarılıyor. – Bir savaşın resimleri.
