Oblomov: Çevirmenin Ön Sessizliği

Posted by on Ağustos 9, 2010 in Çevirmen Önsözü

Nasıl bir hayat bu? Dönüyor, dolaşıyor, kendi yoluna sürüklüyor insanı. Çocukken, gençken babamın kütüphanesinden alıp elimden hiç düşürmediğim iki kitap vardı: Oblomov ve Gargantua. Uzun yıllar babam “Oblomov” dedi bana, sonra uzun yıllar “Oblomov” dedim ben ona. Sonra o da aniden hayata veda edip gitti, tam da ben ona kendi Oblomov çevirimi sunacakken. Okurun bilmesi lazım, bu kitapta babamın bendeki emeği ve öğretisi var.

Everest Yayınevi’nden Sırma Köksal ve Berrak Göçer’in zarif editörlükleriyle, Utku Lomlu‘nun gelmiş geçmiş en Oblomovca kapak tasarımıyla ve en anlamlısı, Selim İleri’nin “Oblomov Anıları” adlı önsözüyle yayımlandı Oblomov. Uzun uzun önsözler yazdım romana, uzun açıklamalar, göndermeler, bilgi kırıntı ve yığınları – ve sonra çevirmenin bu kitapta susması gerektiğini, biraz Oblomovluk etmesi gerektiğini anlayarak aşağıdaki ön sessizliği yazdım. İyi okumalar.

ÇEVİRMENİN ÖN SESSİZLİĞİ

Sabri Gürses

Babamın anısına

Oblomov hakkında o kadar çok şey söylenmiş ve İlya İliç Oblomov o kadar yanlış tanıtılmıştır ki bu yanlış kanıları düzeltmeye ya da doğrularla yanlışları ayırmaya kalkışmanın tek sonucu, Oblomov’un kendisine zarar vermek olur.

Tek bir şeyi düzeltmek önemli: İlya İliç Oblomov bir hırka giymiyordu, 1820’lerde Hegel’in birçok portrede giyerken tasvir edildiği schlafrock adlı, Avrupalıların bir zamanlar Asya’dan alıp Avrupalılaştırdığı kaftan benzeri bir ev giysisinin Rusya’da halat adıyla anılan biçimini, yani bir sabahlık giyiyordu. Başka deyişle, uyurken de uyanıkken de giyilebilecek, uzun, hafif, rahat bir giysi vardı üzerinde. (Bkz. aşağıda: “Çalışma Odasında Hegel,” Julius Ludwig Sebbers, 1828.)

Bir de şu önemli: Türkçede Rusça aslından yapılmış bu çeviri dışında, Erol Güney ve Sabahattin Eyüboğlu’nun 1945 yılında yaptıkları Oblomov çevirisi var, bu iki çeviri dışında başka bir Oblomov çevirisi yok.*

(* Buradaki gönderme okuru bu iki çeviri dışındaki intihal, korsan baskılar konusunda uyarma amacı taşıyordu – fakat  kitap matbaa sürecindeyken İmge Yayınevi’nin de bir Oblomov daha hazırlamakta olduğu duyuruldu.)