Mussolini’nin Faşizm’i Türkçede: 1966

Posted by Sabri Gürses on Şubat 28, 2007 in Güncel

Daha önce Komünist Talimatname’nin yayıncısı olarak konu ettiğimiz Bedir Yayınevi, gerçekten ilginç bir yayınevi. İnceledikçe, çevirinin kültür içindeki rolünü yorumlamak için çok şaşırtıcı yayınlarıyla karşılaşmak mümkün. Örneğin, yukarıda kapak resmi yer alan, Mussolini’ye ait “Faşizm” adlı kitap Bedir Yayınevi’nden 1966 yılında yayınlanmış. Çeviri Refik Özden’e ait. Refik Özden, renkli bir kişilik: yazar ve Cengiz Aytmatov çevirmeni. Aynı zamanda Uzay Yayınevi’ni kurarak “Süper Gordon” çizgiromanını yayınlamış.
46 sayfalık bu kitap, Mussolini’nin 1935 yılında yayınlanan “Faşizm Öğretisi ve Kurumları” adlı kitapçığının çevirisi. Mussolini, bu kitabı 1940 yılında toplatıp yok etmeye çalışmış, fakat kitap İngilizce çevirileri ve bazı İtalyanca kopyalarıyla günümüze ulaşmış. 1966 yılında yayınlanan Türkçe çeviri hangi dilden yapılmış ya da neden çevrilmiş, yayınlanmış, bu kitapçığın ilk çevirisi mi, kitapta bir açıklama yer almıyor. Fakat günümüzde sıkça tartışılan, Türkiye’de faşizmin kökenleri sorunu için, çeviri açısından bir kaynak oluşturuyor.
Bedir Yayınevi’nin sahibi Mehmet Şevket Eygi. Eygi’nin yaşam öyküsü Kültür Bakanlığı’nın İngilizce sitesinde yer alıyor:* 1933 doğumlu yazar ve gazetecinin, haftalık Yeni İstiklal (1960-7), günlük Bugün (1966-71) ve Babıali’de Sabah (1968-71, 78) gazetelerini yayınladığı; 1971’de 163. maddeden yargılanınca yurtdışına gittiği, 1974’te genel afla dönüp Bedir Yayınevi’ni kurduğu, Büyük Gazete’yi (1976) yayınladığı belirtiliyor. Bu tarihten sonra, 1980’lerde Günaydın, Zaman gazetelerinde yazan Eygi, 1990’dan bu yana Milli Gazete’de köşe yazarlığı yapıyor. Yine bu yaşam öyküsünde, 1970’lerde “Komünizmle Mücale için dualar” adını taşıyan sabah dualarına öncülük ettiği ve 1990’lardan sonra İstanbul’un güzelleştirilmesi çalışmalarına katıldığı belirtiliyor.
Bedir Yayınevi’nin internet sitesinde yayınevinin geçmişte yayınladığı kitaplar yer almıyor. Bunları internet üzerinde araştırarak bulmak mümkün. “Avrupa’nın Üzerine Doğan İslam Güneşi,” “İman ve Aksiyon”, Gazali’nin “Kimya-yi Saadet”, Gustave le bon’un “Kitlelerin Psikolojisi” gibi birçok kitap Bedir Yayınevi’nde yayınlanmış. Din bilgisi ve tarihi konulu birçok kitabın yanısıra, günümüzde yayınladığı ya da dağıtımını sağladığı, Cumhuriyet sonrasında Çerkes kırımı yapıldığını öne süren Fetgerey Şoenu’ya ait “Çerkez Meselesi” adlı kitap, Hans Barth’ın 1898 tarihli “Türke, Wehre Dich!” adlı kitabının “Ey Türk Uyan!” adlı çevirisi yayınevinin ilginç güncel kitapları arasında yer alıyor.

(Hans Barth’ın kitabı daha önce “Türk Savun Kendini” adıyla yayınlanmıştı; bu çeviriyle ilgili bir eleştiri için Siyasi Tarih adlı sitede İlhan Pınar’ın yazısı okunabilir.)

Ek Okumalar:
M.Ş. Eygi’yle, Aksiyon dergisinin yaptığı bir söyleşi: http://www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=22386
Bedir Yayınevi’nin yayınladığı “İslam Güneşi” kitabının kapak resmi: http://nadirkitap.com/detay.php?a=ekle&kitapid=164&kid=2831
Mussolini’nin özgün metninin İngilizce çevirisi: http://www.worldfuturefund.org/wffmaster/Reading/Germany/mussolini.htm

Not:
* Kültür Bakanlığı’nın Türkçe İnternet sitesinde bir edebiyatçılar ansiklopedisi yok, fakat İngilizce sitesinde bir edebiyatçılar sözlüğü var. Sözlüğün kime ait olduğu belirtilmemiş, fakat eğer İngilizce çevirisi doğruysa sözlük İhsan Işık’a ait olmalı. Bu sözlük Türkçe sitede neden yer almıyor, İngilizce sitede neden yer alıyor, neden hazırlayanın ismi yok, isimler neye göre seçilmiş, hiçbir açıklama yok.