Korsan-Yasal Altyazı Çevirisi
Serdar Kuzuoğlu, “Düşmanımın dostu bana da mı düşman?” başlıklı yazısında, ilginç bir çeviri korsanlığını dile getiriyor: gönüllü ve bağımsız olarak yapılan altyazı çevirilerinin, yasal şirketler tarafından izinsiz kullanılması.
“Bunlar [gönüllüler] kimi zaman filmin orijinal altyazılarından bakarak, kimi zaman da izleyerek anladığı kadarıyla bu altyazıları yazıyor ya da tercüme ediyor. Beş kuruş para almadan; hatta belki de hukuken kendini tehlikeye atarak yapıyor bunu. Bunun için saatlerce uğraşanları biliyorum. Bitmiyor; kimileri o yazılanları alıp dilbilgisi ve imla kurallarına göre düzeltiyor. Diğerleri küfürlü/küfürsüz sürümlerini hazırlıyor. Bu kolektif çabanın sonucu dev bir altyazı arşivi oluyor. Bir film çeken kullanıcılar ilk iş bu tip sitelerde altyazı avlıyor. Özetle, ‘saygı’ içinse bunlar ortada gerçekten etiketlenmesi zor bir ’emek’ var; inkâr etmek yersiz.
Bu kategoride Türklere yönelik hizmet veren en büyük arşivlerden biri olan divxplanet.com’un yöneticisiyle yazışırken ortaya çok ilginç bir ayrıntı çıktı. Yönetici, orijinal DVD’lerin bile kendi çevirilerini kullandıklarını iddia ediyordu! Örneğin bu sene Oscar ödülü alan ‘Departed’ filminin Türkçe altyazısı bu sitenin çevirisi! Liste ‘Million Dollar Baby,’ ‘Greet Street’ Hooligans gibi başlıklarla devam ediyor.
Son dönemlerin efsane dizisi Lost’un sezon DVD’leri de istisna değil. Öyle ki, gönüllü çevirmen üyenin Sun isimli karakterin ismini Güneş olarak değiştirmesi sonucu oluşan hata bile DVD setinde aynen yer alıyor. Daha da perçinleyelim; sitenin yöneticisinin bizzat kendi çevirdiği ‘Curse of the Golden Flower’ filminin altyazısı da aynen orijinaline geçmiş durumda.
Daha açık bir deyişle başında ‘Bu film telif haklarıyla korunmaktadır, falandır, filandır’ gibisinden gözümüze yazı sokan, korsanın ne beter bir şey olduğum her fırsatta yüzümüze vuran bir sektör bile bizzat bedeli ödenmemiş bir emeği kullanabiliyor; üstelik izinsiz. Bunu nasıl yorumlamam gerektiği konusunda düşünürken gerçekten yoruldum ve yorumu size bıraktım. Değerlerin ve parametrelerin bu kadar karışıp birbirine girdiği, tersine döndüğü durumlar nadirdir.”
